انگیزه چیست؟ + ۱۲ راهکار برای افزایش آن
مقدمه
انگیزه کلمه‌ای که هنگام شروع یک کار و در مسیر انجام آن، بارها به گوشتان خورده است. داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد و دکتری هنگام انتخاب مسیر خود و قدم گذاشتن در آن، بارها شنیده‌اند که با وجود انگیزه و پشتکار کافی می‌توانید به آنچه که در نظر دارید، برسید.
داوطلبان با انگیزه و اشتیاق، هدف خود را مشخص می‌کنند و شروعی پرانرژی دارند؛ اما این حس شور و اشتیاق تا مدتی همراه آن‌ها است و بعد از مدتی نشانی از آن شور و اشتیاق دیده نمی‌شود. اما علت این اتفاق چیست؟ چه عاملی باعث می‌شود تا انگیزه ما در همان روزهای نخست از بین برود؟ آیا هدفی که برای خود در نظر گرفتید، بسیار دور از دسترس است که باعث بی‌انگیزه شدن شما شده و یا آنقدر که گمان می‌کردید، برای شما اهمیت ندارد؟
در این مقاله به بررسی انگیزه، تفاوت آن با انگیزش، مولفه‌های انگیزه و سایر عوامل مرتبط با آن می‌پردازیم.
انگیزه چیست؟
انگیزه (Motivation) یک عامل درونی است؛ چه آن را یک محرک تعریف کنیم و چه یک نیاز. انگیزه عاملی در درون ماست که خواهان تغییر و پیشرفت در خود و در محیط پیرامون ما می‌شود.
هنگامی که انرژی و حس انگیزه در درون ما ایجاد می‌شود، محرکی برای حرکت رو به جلو در جهت تعامل با محیط و عوامل دیگر است. انگیزه جوهره رفتار هدفمند و پرانرژی است؛ زیرا با وجود آن است که می‌توانیم حرکت و اقدام کنیم.
انگیزه زمانی در درون افراد حس می‌شود که نیازمند تامین نیازهای خود باشند. این نیازها طیف گسترده‌ای را از نظر دامنه شمول و شدت نیاز شامل می‌شوند. تمامی این نیازها و احساسات دورنی که با آن‌ها درگیر هستیم، به محرکی در ایجاد انگیزه منجر می‌شوند. محیط پیرامون ما و اجتماعی که در آن زندگی می‌کنیم نیز از نظر انگیزه بیرونی نقش به‌سزایی ایفا می‌کند.
بهترین روش برای توضیح انگیزه، نشان دادن آن به شکل خاصی است؛ مانند احساس نیاز به آرامش و انجام مدیتیشن و یا رفتن به سفر برای رفع خستگی روحی و جسمی.
تفاوت انگیزه و انگیزش چیست؟
غیر از مفهوم انگیزه که در این مقاله به توضیح آن پرداختیم، مفهوم دیگری نیز به نام انگیزش داریم.
انگیزه و انگیزش با یکدیگر تفاوت دارند؟ پاسخ این سوال مثبت است. انگیزه همانطور که به آن اشاره شد، عاملی درونی است؛ در حالی که انگیزش عاملی نسبتاً بیرونی تلقی می‌شود ولی گاهی روی عوامل داخلی هم تاکید می‌شود.
انگیزش معمولا بر اثر دخالت یک انگیزه در انسان ایجاد می‌شود. انگیزش، دلایل رفتار افراد را نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که چرا آن‌ها به روشی خاص رفتار می‌کنند. رفتار دارای انگیزه، رفتاری همراه با انرژی، جهت‌دار و دنباله‌دار است.
مولفه‌های انگیزه چیست؟
انگیزه دارای سه مولفه جهت، پافشاری و شدت است که در ادامه به بررسی هریک از آن‌ها می‌پردازیم.
جهت (Direction)
انگیزه باعث می‌شود رفتارهای افراد هدفمند و در جهت خاصی باشند. به طور مثال داوطلبان کنکور که هدف خود را مشخص کرده و به دنبال قبولی در دانشگاه‌های برتر هستند، سعی می‌کنند تمام فعالیت‌های روزمره خود را در این راستا جهت‌دهی کرده و از انحراف از مسیر مطالعاتی، اجتناب کنند.
بنابراین داشتن انگیزه و تلاش برای رسیدن به هدف، به رفتارهای ما جهت خاصی می‌دهد.
پافشاری و شدت (Persistence & Intensity)
مواقعی در زندگی همه ما انسان‌ها وجود دارد که در برابر مشکلات و موانعی که سر راهمان قرار می‌گیرند، نیاز به انگیزه داریم تا با پافشاری و تلاش مستمر، آن‌ها را پشت سر بگذاریم. به طور مثال یادگیری زبان انگلیسی برای بسیاری از افراد دشوار است، اما افراد موفق با انگیزه بالا شروع به یادگیری کرده، با پافشاری به انجام مستمر آن پرداخته و در بین راه با وجود تمام سختی‌ها به مسیر خود ادامه می‌دهند.
همین پافشاری باعث ایجاد انگیزه و نهایتاً عادت می‌شود که عامل اصلی موفقیت در هر کاری، خصوصاً در مسیر کنکور است.
نقش حفظ انگیزه در پیشرفت و موفقیت
ایجاد انگیزه درونی برای پیشبرد اهداف و به ثمر رساندن آن امری ضروری است؛ اما نکته اصلی پس از ایجاد این حس، فراهم کردن تمامی شرایط برای حفظ کردن آن است. مشکلی که این روزها بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، بی‌انگیزگی در میانه راه است؛ در این جاست که به نقش کلیدی حفظ انگیزه پی می‌بریم.
تمامی افراد نیاز به دانستن راهکارهایی دارند تا به کمک آن‌ها بتوانند انگیزه خود را در طول مسیری که برگزیدند، حفظ کنند تا در نهایت نتیجه مطلوب کار خود را مشاهده کنند. در ادامه به بررسی راهکارهای بالا نگه داشتن انگیزه و حفظ آن در مسیر پیش روی خود می‌پردازیم.
راهکارهای حفظ انگیزه و انرژی
در این بخش به بررسی راهکارهای بالا نگه داشتن انگیزه و حفظ کردن آن می‌پردازیم.
راهکارهایی که در حفظ و بالا نگه داشتن انگیزه کمک بسیاری می‌کنند عبارتند از:
یادآوری اهداف
همیشه پیش از شروع یک فعالیت و برنامه‌ریزی برای آن، به تعیین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت بپردازید. اگر صرفاً روی هدف درازمدت خود متمرکز باشید ممکن است آن را دور از دسترس ببینید ولی اگر چند هدف کوتاه مدت داشته باشید که نهایتاً منجر به آن هدف بلند مدت شوند، به صورت مستمر از دستیابی به آن‌ها انگیزه گرفته و به سمت مقصد بعدی حرکت می‌کنید.
بررسی میزان پیشرفت
به صورت مستمر خود را ارزیابی کنید تا به جایگاه خود در طول مسیر پی ببرید و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید. انجام این ارزیابی باعث می‌شود رشدهای کوچک به شما انگیزه داده و همچنین با تشخیص اشتباهات خود در مسیر، با اصلاح آن‌ها به موفقیت برسید.
دریافت پاداش
هربار که با انجام کارها و وظایف خود قدمی در جهت نزدیک شدن به اهدافتان برمی‌دارید، برای خود پاداش کوچکی درنظر بگیرید؛ زیرا این کار از نظر ذهنی باعث ترشح هورمون‌های شادی شده و انگیزه و انرژی شما را افزایش می‌دهد.
استراحت کردن
با اراده‌ترین و فعال‌ترین افراد هم گاهی از نظر جسمی و روحی خسته شده و نیاز به استراحت دارند. انجام کار مداوم و درس‌خواندن پیاپی بدون استراحت بازدهی لازم به همراه ندارد. افراد برای حفظ انگیزه خود در جهت ادامه مسیر موفقیت نیاز به استراحت دارند.
سختگیری نکردن
گاهی اوقات با تعیین یک هدف و برنامه‌ریزی برای آن، نمی‌توان از پس انجام آن برآمد، و باعث می‌شود دائماً خود را سرزنش کرده و سختگیری به خود را آغاز کنیم. باید در نظر داشت که شکست خوردن و زمین افتادن از اتفاقات طبیعی زندگی، مانند موفقیت و پیروزی است؛ مهم این است که بتوانیم از شکست‌هایمان درس گرفته و دوباره از زمین بلند شویم و با انگیزه کافی به دنبال اهدافمان برویم. همچنین سعی کنید با پرهیز از کمالگرایی، کار را شروع کنید و در طول مسیر به بهبود مستمر بپردازید.
مطالعه کتاب‌ها و دیدن سخنرانی‌های انگیزشی
در بعضی مواقع، خواندن یک کتاب الهام بخش و یا دیدن یک سخنرانی انگیزشی انرژی و انگیزه لازم را به فرد باز می‌گرداند. هرگز نباید از نکات کوچک و اثربخش و تاثیرات مثبت آن چشم‌پوشی کرد.
حذف عواملی که حواستان را پرت می‌کند
عواملی را که موجب حواس‌پرتی شما می‌شوند، هنگام کار و مطالعه از خود دور کنید؛ زیرا هدر دادن زمان موجب بی‌انگیزگی و کسالت می‌شود. اگر زمان زیادی را در فضای مجازی می‌گذرانید، می‌توانید از برنامه‌هایی استفاده کنید که زمان استفاده از اپلیکیشن‌ها و مرورگرها را محدود می‌کنند.
نوشیدن کافئین
استفاده از نوشیدنی‌های کافئین‌دار در ابتدای شروع روز و هنگام شروع مطالعه در حفظ تمرکز و هوشیاری بسیار موثر است. نکته مهم در این رابطه این است که از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرهیز کنید. رعایت اعتدلال در هر امری بسیار ضروری است.
ورزش کردن
انجام حرکات ورزشی و تحرک داشتن علاوه بر حفظ سلامتی باعث شادابی روح و روانی افراد شده و حفظ سلامت بدن افزایش انگیزه و انرژی را درپی دارد.
تقسیم‌بندی کارها
اگر شما هم از آن دسته افراد هستید که دائماً ترس از شکست خوردن دارند؛ می‌توانید وظایف خود را به قسمت‌های کوچک تقسیم‌بندی کنید و با انجام هر مرحله و موفقیت در آن، انگیزه شما افزایش یافته و مشتاق به ادامه راه می‌شوید.
معاشرت با افراد پرانرژی
در انتخاب دوستان و اطرافیان خود دقت لازم و کافی را به خرج دهید. دایره دوستان ما بر میزان انگیزه و دستاوردهای پیش رویمان بسیار اثرگذار است. افراد پر انرژی و فعال شما را به حرکت وا می‌دارند و انگیزه و هیجان را درونتان فعال می‌کنند و بالعکس؛ افرادی که همیشه از خود انرژی منفی ساطع می‌کنند و شما را دلسرد می‌کنند، موجب بی‌انگیزگی و نرسیدن به هدف‌ها می‌شوند.
تمیز نگه داشتن محل کار و تحصیل
پاکیزگی محل کار و میز مطالعه در افزایش انگیزه و ایجاد احساس خوب روانی بسیار تاثیرگذار است. به همین خاطر توصیه می‌شود همیشه اطراف خود را که شامل محل کار و زندگیتان می‌شود را تمیز نگه دارید تا میزان انرژی در شما افزایش یابد.
نوشتن احساساتی که مانع رسیدن به اهدافتان می‌شود
احساسات و تجربیات درونی را که از شروع یک کار دارید، در یک دفتر یادداشت کنید. نوشتن موانع ذهنی و عوامل فیزیکی که شما را از رسیدن به هدفتان باز می‌دارد بسیار موثر است. با نوشتن تمام فرضیات خود و خواندن آن‌ها متوجه سطحی بودن بسیاری از مشکلات می‌شوید و به فکر چاره برای آن‌ها خواهید افتاد. نوشتن تجربیات و احساسات در سلامت روان و افزایش انگیزه اثرگذار است.
انگیزه در کنکور
مسیر کنکور می‌تواند بسیار چالشی و فرسایشی بوده و شما را از ادامه مسیر منصرف سازد. دروس کنکور کارشناسی ارشد و دکتری مدیریت و حسابداری پرحجم بوده و نیاز به تمرکز و چندین بار مطالعه دارند. وجود انگیزه در این مسیر بسیار مهم است تا شما توانایی ادامه مسیر را داشته باشید.
شما باید در این مسیر انگیزه خود را حفظ کنید و به صورت مستمر به تقویت آن بپردازید؛ به پایان خوش مسیر و لذت کسب یک رتبه تک رقمی فکر کنید که پس از آن با قبولی در بهترین دانشگاه‌های کشور، اعتبار اجتماعی کسب می‌کنید و می‌توانید در موقعیت‌های شغلی جذاب‌تری مشغول به فعالیت شوید. در مجموع سعی کنید از هدف ارزشمند خود انگیزه بگیرید و چند ماه را در راستای ارتقای سطح زندگی خود، به صورت مضاعف تلاش کنید.
در فرآیند مطالعه کنکور، هر چه از منابع، اساتید، مشاوران، شیوه‌های مطالعه، تست‌زنی و … بهتری استفاده کنید، طبیعتاً استرس کمتری خواهید داشت و با انگیزه و آرامش بیشتری به هدف خود نزدیک خواهید شد. استفاده از تجربیات مشاوران برجسته حوزه کنکور می‌تواند در این موضوع بسیار موثر باشد.
سخن پایانی
انگیزه یکی از عوامل اصلی حرکت رو به جلو در تمامی زمینه‌ها و بیش از همه، در مسیر مطالعه برای کنکور کارشناسی ارشد و دکتری است. در این مقاله به توضیح انگیزه، تفاوت آن با انگیزش، مولفه‌های انگیزه و عوامل موثر بر افزایش آن، پرداختیم. امیدواریم با آشنایی بیشتر با استفاده از این نکات، بتوانید در شرایط سخت کنکور بر اوضاع مسلط شده و این دوران را با آرامش و موفقیت پشت سر بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید