انگیزه چیست؟ + 12 راهکار برای افزایش آن

مقدمه

انگیزه کلمه­‌ای که هنگام شروع یک کار و در مسیر انجام آن، بار­ها به گوشتان خورده­ است. داوطلبان کنکور کارشناسی ارشد و دکتری هنگام انتخاب مسیر خود و قدم گذاشتن در آن، بار­ها شنیده‌­اند که با وجود انگیزه و پشتکار کافی می‌­توانید به آنچه که در نظر دارید، برسید.

داوطلبان با انگيزه و اشتياق، هدف خود را مشخص می­‌كنند و شروعی پرانرژی دارند؛ اما این حس شور و اشتیاق تا مدتی همراه آن‌­ها است و بعد از مدتی نشانی از آن شور و اشتیاق دیده نمی­‌شود. اما علت این اتفاق چیست؟ چه عاملی باعث می‌­شود تا انگیزه ما در همان روز­های نخست از بین برود؟ آیا هدفی که برای خود در نظر گرفتید، بسیار دور از دسترس است که باعث بی‌­انگیزه شدن شما شده و یا آنقدر که گمان می­‌کردید، برای شما اهمیت ندارد؟

در این مقاله به بررسی انگیزه، تفاوت آن با انگیزش، مولفه‌­های انگیزه و سایر عوامل مرتبط با آن می­‌پردازیم.

انگیزه چیست؟

انگیزه (Motivation)  یک عامل درونی است؛ چه آن را یک محرک تعریف کنیم و چه یک نیاز. انگیزه عاملی در درون ماست که خواهان تغییر و پیشرفت در خود و در محیط پیرامون ما می‌­شود.

هنگامی که انرژی و حس انگیزه در درون ما ایجاد می‌­شود، محرکی برای حرکت رو به جلو در جهت تعامل با محیط و عوامل دیگر است. انگیزه جوهره رفتار هدفمند و پرانرژی است؛ زیرا با وجود آن است که می­‌توانیم حرکت و اقدام کنیم.

انگیزه زمانی در درون افراد حس می­‌شود که نیازمند تامین نیازهای خود باشند. این نیازها طیف گسترده‌ای را از نظر دامنه شمول و شدت نیاز شامل می‌شوند. تمامی این نیاز­ها و احساسات دورنی که با آن‌­ها درگیر هستیم، به محرکی در ایجاد انگیزه منجر می‌­شوند. محیط پیرامون ما و اجتماعی که در آن زندگی می­‌کنیم نیز از نظر انگیزه بیرونی نقش به‌­سزایی ایفا می­‌کند.

بهترین روش برای توضیح انگیزه، نشان دادن آن به شکل خاصی است؛ مانند احساس نیاز به آرامش و انجام مدیتیشن و یا رفتن به سفر برای رفع خستگی روحی و جسمی.

تفاوت انگیزه و انگیزش چیست؟

غیر از مفهوم انگیزه که در این مقاله به توضیح آن پرداختیم، مفهوم دیگری نیز به نام انگیزش داریم.

انگیزه و انگیزش با یکدیگر تفاوت دارند؟ پاسخ این سوال مثبت است. انگیزه همانطور که به آن اشاره شد، عاملی درونی است؛ در حالی که انگیزش عاملی نسبتاً بیرونی تلقی می‌­شود ولی گاهی روی عوامل داخلی هم تاکید می‌شود.

انگیزش معمولا بر اثر دخالت یک انگیزه در انسان ایجاد می‌شود. انگیزش، دلایل رفتار افراد را نشان می‌دهد و مشخص می‌کند که چرا آن‌ها به روشی خاص رفتار می‌کنند. رفتار دارای انگیزه، رفتاری همراه با انرژی، جهت‌دار و دنباله‌دار است.

مولفه‌­های انگیزه چیست؟

انگیزه دارای سه مولفه جهت، پافشاری و شدت است که در ادامه به بررسی هریک از آن­‌ها می­‌پردازیم.

جهت (Direction)

انگیزه باعث می­‌شود رفتارهای افراد هدفمند و در جهت خاصی باشند. به طور مثال داوطلبان کنکور که هدف خود را مشخص کرده و به دنبال قبولی در دانشگاه‌های برتر هستند، سعی می‌کنند تمام فعالیت‌های روزمره خود را در این راستا جهت‌دهی کرده و از انحراف از مسیر مطالعاتی، اجتناب کنند.

بنابراین داشتن انگیزه و تلاش برای رسیدن به هدف، به رفتارهای ما جهت خاصی می‌­دهد.

پافشاری و شدت (Persistence & Intensity)

مواقعی در زندگی همه ما انسان‌­ها وجود دارد که در برابر مشکلات و موانعی که سر راهمان قرار می‌­گیرند، نیاز به انگیزه داریم تا با پافشاری و تلاش مستمر، آن‌ها را پشت سر بگذاریم. به طور مثال یادگیری زبان انگلیسی برای بسیاری از افراد دشوار است، اما افراد موفق با انگیزه بالا شروع به یادگیری کرده، با پافشاری به انجام مستمر آن پرداخته و در بین راه با وجود تمام سختی­‌ها به مسیر خود ادامه می­‌دهند.

همین پافشاری باعث ایجاد انگیزه و نهایتاً عادت می‌شود که عامل اصلی موفقیت در هر کاری، خصوصاً در مسیر کنکور است.

نقش حفظ انگیزه در پیشرفت و موفقیت

ایجاد انگیزه درونی برای پیشبرد اهداف و به ثمر رساندن آن امری ضروری است؛ اما نکته اصلی پس از ایجاد این حس، فراهم کردن تمامی شرایط برای حفظ کردن آن است. مشکلی که این روز­ها بسیاری از افراد با آن دست و پنجه نرم می­‌کنند، بی­‌انگیزگی در میانه راه است؛ در این­ جاست که به نقش کلیدی حفظ انگیزه پی‌ می‌­بریم.

تمامی افراد نیاز به دانستن راهکار­هایی دارند تا به کمک آن­‌ها بتوانند انگیزه خود را در طول مسیری که برگزیدند، حفظ کنند تا در نهایت نتیجه مطلوب کار خود را مشاهده کنند. در ادامه به بررسی راهکار­های بالا نگه داشتن انگیزه و حفظ آن در مسیر پیش روی خود می­‌پردازیم.

راهکار­های حفظ انگیزه و انرژی

در این بخش به بررسی راهکار­های بالا نگه داشتن انگیزه و حفظ کردن آن می­‌پردازیم.

راهکار­هایی که در حفظ و بالا نگه داشتن انگیزه کمک بسیاری می‌­کنند عبارتند از:

یادآوری اهداف

همیشه پیش از شروع یک فعالیت و برنامه­‌ریزی برای آن، به تعیین اهداف بلند مدت و کوتاه مدت بپردازید. اگر صرفاً روی هدف درازمدت خود متمرکز باشید ممکن است آن را دور از دسترس ببینید ولی اگر چند هدف کوتاه مدت داشته باشید که نهایتاً منجر به آن هدف بلند مدت شوند، به صورت مستمر از دستیابی به آن‌ها انگیزه گرفته و به سمت مقصد بعدی حرکت می‌کنید.

بررسی میزان پیشرفت

به صورت مستمر خود را ارزیابی کنید تا به جایگاه خود در طول مسیر پی ببرید و در صورت نیاز اصلاحات لازم را انجام دهید. انجام این ارزیابی باعث می‌شود رشدهای کوچک به شما انگیزه داده و همچنین با تشخیص اشتباهات خود در مسیر، با اصلاح آن‌ها به موفقیت برسید.

دریافت پاداش

هربار که با انجام کار­ها و وظایف خود قدمی در جهت نزدیک شدن به اهدافتان برمی‌­دارید، برای خود پاداش کوچکی درنظر بگیرید؛ زیرا این کار از نظر ذهنی باعث ترشح هورمون­‌های شادی شده و انگیزه و انرژی شما را افزایش می­‌دهد.

استراحت کردن

با اراده‌­ترین و فعال‌­ترین افراد هم گاهی از نظر جسمی و روحی خسته شده و نیاز به استراحت دارند. انجام کار مداوم و درس­‌خواندن پیاپی بدون استراحت بازدهی لازم به همراه ندارد. افراد برای حفظ انگیزه خود در جهت ادامه مسیر موفقیت نیاز به استراحت دارند.

سخت‌­گیری نکردن

گاهی اوقات با تعیین یک هدف و برنامه­‌ریزی برای آن، نمی‌­توان از پس انجام آن برآمد، و باعث می‌شود دائماً خود را سرزنش کرده و سخت­گیری به خود را آغاز ­‌کنیم. باید در نظر داشت که شکست خوردن و زمین افتادن از اتفاقات طبیعی زندگی، مانند موفقیت و پیروزی است؛ مهم این است که بتوانیم از شکست­‌هایمان درس گرفته و دوباره از زمین بلند شویم و با انگیزه کافی به دنبال اهدافمان برویم. همچنین سعی کنید با پرهیز از کمالگرایی، کار را شروع کنید و در طول مسیر به بهبود مستمر بپردازید.

 مطالعه کتاب‌ها و دیدن سخنرانی­‌های انگیزشی

در بعضی مواقع، خواندن یک کتاب الهام بخش و یا دیدن یک سخنرانی انگیزشی انرژی و انگیزه لازم را به فرد باز می­‌گرداند. هرگز نباید از نکات کوچک و اثربخش و تاثیرات مثبت آن چشم‌­پوشی کرد.

حذف عواملی که حواستان را پرت می­‌کند

عواملی را که موجب حواس­‌پرتی شما می­‌شوند، هنگام کار و مطالعه از خود دور کنید؛ زیرا هدر دادن زمان موجب بی­‌انگیزگی و کسالت می­‌شود. اگر زمان زیادی را در فضای مجازی می­‌گذرانید، می­‌توانید از برنامه‌­هایی استفاده کنید که زمان استفاده از اپلیکیشن‌­ها و مرورگر­ها را محدود می‌­کنند.

نوشیدن کافئین

استفاده از نوشیدنی­‌های کافئین­‌دار در ابتدای شروع روز و هنگام شروع مطالعه در حفظ تمرکز و هوشیاری بسیار موثر است. نکته مهم در این رابطه این است که از مصرف بیش­ از حد نوشیدنی‌­های کافئین­‌دار پرهیز کنید. رعایت اعتدلال در هر امری بسیار ضروری است.

ورزش کردن

انجام حرکات ورزشی و تحرک داشتن علاوه­ بر حفظ سلامتی باعث شادابی روح و روانی افراد شده و حفظ سلامت بدن افزایش انگیزه و انرژی را درپی دارد.

تقسیم‌­بندی کار­ها

اگر شما هم از آن دسته افراد هستید که دائماً ترس از شکست خوردن دارند؛ می‌­توانید وظایف خود را به قسمت­‌های کوچک تقسیم­‌بندی کنید و با انجام هر مرحله و موفقیت در آن، انگیزه شما افزایش یافته و مشتاق به ادامه راه می‌­شوید.

 معاشرت با افراد پرانرژی

در انتخاب دوستان و اطرافیان خود دقت لازم و کافی را به خرج دهید. دایره دوستان ما بر میزان انگیزه و دستاورد­های پیش رویمان بسیار اثرگذار است. افراد پر انرژی و فعال شما را به حرکت وا می‌­دارند و انگیزه و هیجان را درونتان فعال می‌­کنند و بالعکس؛ افرادی که همیشه از خود انرژی منفی ساطع می­‌کنند و شما را دلسرد می‌­کنند، موجب بی‌­انگیزگی و نرسیدن به هدف‌­ها می‌­شوند.

تمیز نگه ­داشتن محل کار و تحصیل

پاکیزگی محل کار و میز مطالعه در افزایش انگیزه و ایجاد احساس خوب روانی بسیار تاثیرگذار است. به همین خاطر توصیه می­‌شود همیشه اطراف خود را که شامل محل کار و زندگیتان می‌­شود را تمیز نگه دارید تا میزان انرژی در شما افزایش یابد.

نوشتن احساساتی که مانع رسیدن به اهدافتان می‌­شود

احساسات و تجربیات درونی را که از شروع یک کار دارید، در یک دفتر یادداشت کنید. نوشتن موانع ذهنی و عوامل فیزیکی که شما را از رسیدن به هدفتان باز­ می‌­دارد بسیار موثر است. با نوشتن تمام فرضیات خود و خواندن آن­‌ها متوجه سطحی بودن بسیاری از مشکلات می‌شوید و به فکر چاره­ برای آن‌­ها خواهید افتاد. نوشتن تجربیات و احساسات در سلامت روان و افزایش انگیزه اثرگذار است.

انگیزه در کنکور

مسیر کنکور می‌تواند بسیار چالشی و فرسایشی بوده و شما را از ادامه مسیر منصرف سازد. دروس کنکور کارشناسی ارشد و دکتری مدیریت و حسابداری پرحجم بوده و نیاز به تمرکز و چندین بار مطالعه دارند. وجود انگیزه در این مسیر بسیار مهم است تا شما توانایی ادامه مسیر را داشته باشید.

شما باید در این مسیر انگیزه خود را حفظ کنید و به صورت مستمر به تقویت آن بپردازید؛ به پایان خوش مسیر و لذت کسب یک رتبه تک رقمی فکر کنید که پس از آن با قبولی در بهترین دانشگاه‌های کشور، اعتبار اجتماعی کسب می‌کنید و می‌توانید در موقعیت‌های شغلی جذاب‌تری مشغول به فعالیت شوید. در مجموع سعی کنید از هدف ارزشمند خود انگیزه بگیرید و چند ماه را در راستای ارتقای سطح زندگی خود، به صورت مضاعف تلاش کنید.

در فرآیند مطالعه کنکور،‌ هر چه از منابع،‌ اساتید، مشاوران، شیوه‌های مطالعه، تست‌زنی و … بهتری استفاده کنید، طبیعتاً استرس کمتری خواهید داشت و با انگیزه و آرامش بیشتری به هدف خود نزدیک خواهید شد. استفاده از تجربیات مشاوران برجسته حوزه کنکور می‌تواند در این موضوع بسیار موثر باشد.

سخن پایانی

انگیزه یکی از عوامل اصلی حرکت رو به جلو در تمامی زمینه‌­ها و بیش از همه، در مسیر مطالعه برای کنکور کارشناسی ارشد و دکتری است. در این مقاله به توضیح انگیزه، تفاوت آن با انگیزش، مولفه‌های انگیزه و عوامل موثر بر افزایش آن، پرداختیم. امیدواریم با آشنایی بیشتر با استفاده از این نکات، بتوانید در شرایط سخت کنکور بر اوضاع مسلط شده و این دوران را با آرامش و موفقیت پشت سر بگذارید.