دروس حفظی را چگونه مطالعه کنیم؟ + معرفی ۹ راهکار

مقدمه

خواندن دروس حفظی مانند تئوری‌های مدیریت و یا حسابرسی، از چالشی‌­ترین قسمت‌­های آمادگی برای کنکور کارشناسی ارشد و دکتری است؛ زیرا بسیاری از داوطلبان با این دروس­ به دلیل دشواری در به خاطر سپردن مطالبشان و ایجاد حس کند پیش رفتن، سخت ارتباط می‌گیرند و به سراغ باقی درس­‌ها می­‌روند؛ اما مسئله مهم این است که با مطالعه اصولی و داشتن برنامه منظم می­‌توانید به راحتی از پس خواندن دروس حفظی برآیید. کلید اصلی موفقیت در پیشبرد این کار، مرور مداوم مطالب است. در این مقاله به بررسی انواع حافظه و روش‌­های مطالعه دروس ذهنی را بررسی خواهیم کرد. 

حافظه

• حافظه به چه معنا است؟
• و چه دلایلی باعث تثبیت نشدن مباحث در ذهن ما می­‌شوند؟

حافظه به قابلیت مغز در جمع­‌آوری، نگهداری و یادآوری مطالب گفته می‌شود.

یکی از بزرگترین مشکلات کنکوری‌ها، روش مطالعه دروس ذهنی است و هنگامی که سر جلسه کنکور دچار استرس و فراموشی می‌شوند، گمان می­‌کنند در حافظه خود دچار مشکل هستند. گروهی از دانشجویان با درس‌های حفظی ارتباط برقرار می‌کنند و گروهی دیگر، علاقه‌­مند به حل سوالات تحلیلی هستند و از حفظ کردن بیزارند. این اتفاق بیشتر برای داوطلبانی که ذهن منطقی و تحلیلی دارند پیش می‌­آید.  

از این رو پیدا کردن روش مناسبی جهت به خاطر سپردن درس‌های نظری، کمک شایانی به دسته دوم از داوطلبان می­‌کند.

باید به خاطر داشته باشیم، یادگیری در مغز ما زمانی رخ می‌­دهد که اطلاعات دریافتی از مطالب مطالعه شده از طریق حواس پنج­گانه تمامی مراحل حافظه را طی کند و وارد حافظه بلند مدت شود.

انواع حافظه

   در ابتدا باید در نظر داشت که حافظه به ۳ دسته تقسیم­ می‌­شود:

• حافظه کوتاه‌مدت (آنی)
• حافظه میان‌مدت
• حافظه بلندمدت

مطالبی که به حافظه کوتاه‌مدت سپرده می­‌شوند معمولا تا ۲۴ ساعت باقی می‌­مانند و سپس از بین می‌­روند. عملکرد مغز ما به گونه‌­ای است که بسیاری از اطلاعات حافظه کوتاه‌مدت را تا زمان مشخصی نگه می­‌دارد و سپس  پاک می­‌کند. آن چیزی که در ذهن ما باقی بماند به حافظه میانی می­‌رود و اگر مسئله خیلی مهمی باشد (مانند یک حادثه غیرمنتظره)، به حافظه بلند مدت منتقل می­‌شود. گاهی بعضی از مطالب تا سالیان سال در ذهن ما می­‌مانند و گاهی بعد از گذشت چند دقیقه از ذهن ما پاک می‌­شوند؛ زیرا بعضی از مطالب را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل نمی­‌کنیم.

تفاوت ما انسان‌ها در حافظه بلند مدت ما است.

همه ما از حافظه خوبی برخوردار هستیم و کافی است به برنامه­‌ریزی حافظه، اعتماد و تربیت آن بپردازیم.

تقسیم بندی فردی حافظه

به طور کلی انسان‌ها در یادگیری مطالب و نگهداری آن­‌ها در ذهن خود به ۳ دسته تقسیم می­‌شوند:

حافظه شنیداری

این دسته از افراد اغلب مطالب را از طریق شنیدن به خوبی یاد می­‌گیرند و در ذهنشان تثبیت می‌­شود. نمونه آن دانشجویان و دانش‌­آموزانی هستند که مطالب را سر کلاس با یک بار توضیح استاد و معلم خود به خاطر می­‌سپارند و یا از ویس‌ها و پادکست‌های آموزشی استفاده می‌کنند.

حافظه دیداری

افرادی که حافظه دیداری دارند اغلب اوقات با دیدن مطالب، تصویربرداری و روخوانی و مرور آن نوشته‌ها مطالب را به خوبی در ذهن خود نگه می­‌دارند.

حافظه نوشتاری 

این دسته از افراد با نکته‌برداری از مطالب و نوشتن آن‌ها به طور خلاصه دروس را برای خود دوره می‌­کنند و این روش در به خاطر سپردن بیشتر به کمک آن‌ها می‌­آید. در مطالعه و تسلط بر دروس حفظی، این مورد بسیار موثر است.

راهکارهای مطالعه دروس حفظی

پیش خوانی کردن درس‌ها

در این روش ابتدا یک نگاه روزنامه‌وار به کل مباحث آن بخش می‌­اندازیم تا با تمامی قسمت‌ها آشنا شویم و درباره آن‌ها برای خود چند سوال مطرح می­‌کنیم؛ زیرا از این طریق ذهن ما با این مطالب ارتباط بهتری برقرار می­‌کند. در دروس حفظی اهمیت دارد که کلیت موضوع را قبل از مطالعه عمقی متوجه شوید تا هدفمندتر مطالعه کنید.

بخش به بخش خواندن مطلب درسی

ابتدا فصل مورد نظر را به پاراگراف‌های مناسب تقسیم‌بندی کنید و سپس برای هر بخش ۱۵ الی ۲۰ دقیقه وقت بگذارید و مطالب آن بخش را با دقت بخوانید. سعی کنید تمامی مطالب را بفهمید و بعد به سراغ بخش بعدی بروید. همچنین تلاش کنید تا برای موضوعات، مثال‌های متعددی پیدا کنید تا ماهیت موضوع را به خوبی درک کنید و حتی ‌الامکان مطالب را حفظ نکنید.

یادداشت برداری کنید

در هنگام مطالعه بعد از اتمام هر بخش از نکات مهم آن یادداشت‌برداری کنید تا دفعات بعدی با مراجعه به آن‌ها، مطالب و نکات اصلی به راحتی برایتان دوره شود. توجه داشته باشید نوشتن از روی مطالب درسی به یادگیری و به خاطر سپردن بیشتر کمک می­‌کند.

هایلایت کنید

در هنگام مطالعه یک بخش، کلمات کلیدی را هایلایت کنید تا در دوره‌های بعدی خود با دیدن آن کلمات کلیه مطالب بار دیگر در ذهن شما مرور شود و وقت خود را صرف مطالعه همه مطالب نکنید. پیشنهاد می‌کنیم در دور اول مطالب را رنگی نکنید؛ زیرا ممکن است نکات زیادی به نظرتان مهم باشد که با تست زنی و پیشروی در مسیر مطالعاتی، متوجه شوید که اهمیت زیادی ندارند.

حاشیه نویسی

بعد از خواندن مطالب یک صفحه به سراغ حاشیه‌نویسی بروید. این کار به شما دید بهتری از مطالب آن قسمت می‌دهد و موقع برگشت دوباره به آن صفحه به کمک کلمات کلیدی و حاشیه‌نویسی به سرعت مطالب به ذهن شما می‌آیند. برای هر فصل سعی کنید با استفاده از سرفصل‌ها، عناوین و کلمات اصلی، یک نقشه ذهنی یا مایندمپ ترسیم کنید تا ساختار و نظم ذهنی پیدا کنید. همچنین اگر مطالب فصول مختلف با هم در ارتباط هستند، در کنار آن‌ها کلید واژه‌هایی یادداشت کنید تا مطالب را به صورت یکپارچه داشته باشید.

درباره موضوع درسی از خود سوال بپرسید

بعد از اتمام هر فصل درباره مطالب موجود در آن از خود سوال بپرسید تا مطمئن شوید تمامی مطالب در ذهن شما به خوبی جای گرفتند؛ زیرا با پرسش و پاسخ از تسلط خود بر مفاهیم آگاه می­‌شوید. سپس به سراغ تست زدن بروید و خود را محک بزنید. در دروس حفظی حتما تست بزنید تا از نقاط ضعف و مطالبی که در ذهنتان تثبیت نشدند، آگاه شوید. همچنین پاسخنامه را به خوبی مطالعه کنید و این کار نوعی مرور دوباره است.

به زبان خودتان بازگو کنید

بازگو کردن مطالب مانند یک ارائه خصوصی است. شما تمام مطالب درسی را بار دیگر بدون کمک گرفتن از کتاب برای خود بازگو می­‌کنید و این کار به شما کمک می‌­کند تا نقاط ضعف خود را شناسایی کرده و روی آن مطالب بیشتر وقت بگذارید. یکی از بهترین راهکارهای این کار، نوشتن خلاصه‌هاست.

درباره دروس با دیگران صحبت کنید

صحبت کردن درباره یک مطلب به شما در به خاطر ماندن آن کمک می­‌کند؛ زیرا هنگامی که با دوستان یا خانواده خود درباره یک مطلب بحث و گفت‌وگو می­‌کنید، می­‌توانید میزان تسلط خود بر مطالب خوانده شده را به خوبی متوجه شوید. برای مثال می‌توانید با سایر داوطلبان در مورد آن مبحث و تست‌های دشوار گفتگو کنید.

بازخوانی مطالب

بازخوانی و مرور دروس حفظی و فرمول‌های دروس محاسباتی، کمک زیادی در تقویت حافظه و تمرین دادن آن می‌کند. از این طریق می‌­توانید در مواقع ضروری هنگام مرور به حاشیه نویسی‌­ها، کلمات کلیدی و هایلایت‌های انجام داده مراجعه کنید و بدون اتلاف وقت یک بازخوانی باکیفیت داشته باشید. گاهی تنها راه یاد گرفتن یک درس حفظی، فقط این است که چندین بار مطالعه شود و هیچ راهکاری موثر واقع نخواهد شد! خلاصه‌نویسی را بسیار جدی بگیرید؛ مرور دروس حفظی زمان زیادی از شما می‌گیرد و ممکن است در ماه‌های پایانی نتوانید به خوبی زمان خود را مدیریت کنید.

سخن پایانی

با توجه به تمامی مطالب به این نتیجه می‌­رسیم که یادگرفتن هیچ درسی دشوار نیست و می‌توان حافظه را به خوبی تقویت کرد؛ کافی است روش مطالعه هر درس را با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود پیش بگیرید و با کمک روش‌های یادگیری و به خاطر سپردن درس‌ها که در این مقاله برای شما ارائه دادیم به نتیجه دلخواه خود برسید. اگر درسی را چندبار خواندید و هنوز در حل تست‌ها و یادآوری مشکل دارید، سعی کنید روش‌های دیگری را امتحان کنید و آن درس را حذف نکنید؛ هر درس در کنکور اهمیت خود را دارد.