مقدمه

به فرآیند حفظ و نگهداری حواس بر روی یک موضوع خاص و توانایی کنترل توجه داشتن، تمرکز می‌گویند. با داشتن تمرکز کافی می‌توان بسیاری از کارها را با دقت کافی و بدون به وجود آمدن خللی پیش برد و نتیجه بهتری از تلاش‌های خود گرفت. نداشتن تمرکز مسئله‌ای است که همه ما در طول دوران تحصیل و زندگی خود تجربه کرده‌ایم؛ مانند وقتی که در حال کتاب خواندن هستیم اما چیزی از آن را متوجه نشده و مجبوریم به صفحه اول بازگردیم.

در این مقاله درباره این موضوع که چرا نمی‌توانیم تمرکز کنیم، عوامل موثر بر آن و روش‌ های افزایش تمرکز صحبت می‌کنیم.

چرا نمی توانیم تمرکز کنیم؟

در دنیای امروز حجم اطلاعات و خبرهای فراوانی که از طریق تکنولوژی به دست ما می‌رسد بسیار زیاد است.

زمانی که ما اطلاعات ورودی زیادی به مغز خود داشته باشیم از میزان تمرکز کاسته و حجم اطلاعات بالا باعث می‌شود مغز ما دائما به سراغ مسائل ضروری و غیرضروری برود و تمرکز کافی روی کاری که در حال انجام آن هستیم را نداشته باشد. برای افزایش تمرکز در نگاه اول باید مطالبی که وارد ذهن ما می‌شوند را کنترل کرده و میز یا اطراف محل کار خود را تا جای ممکن خلوت کنیم و وسایلی را که باعث پرت شدن حواس می‌شوند دور از دسترس قرار دهیم؛ مانند: تلفن همراه.

مغز و ذهن انسان‌ها مانند سایر عضلات بدن برای تقویت شدن به تمرین‌های مداوم احتیاج دارد تا به کمک آن‌ها بتواند قدرت متمرکز بودن را افزایش دهد.

عوامل موثر بر عدم تمرکز

عوامل ذهنی و درونی

خواب آلودگی
درد و رنج
غم و نگرانی
گرسنگی و تشنگی
سردی و گرمی
ترس، خشم، شادی
داشتن اختلال بیش‌فعالی و کم‌توجهی

عوامل بیرونی و محیطی

نور شدید و ضعیف
صداهای ناهنجار
فضای مجازی و رسانه‌ها
استفاده از نوشیدنی‌های الکلی
کارکردن در محیط‌های نامرتب
نداشتن برنامه‌ریزی درست در کارها

نشانه‌های عدم تمرکز

فراموش کردن اتفاقاتی که به تازگی رخ داده‌اند.
تحمل نشستن در یک مکان در طولانی مدت را نداشتن
به سختی فکر کردن
گم کردن مداوم وسایل و به یاد نیاوردن مکان آن‌ها
به سختی تصمیم‌گیری کردن
عدم توانایی در حل مسائل پیچیده
نداشتن انرژی جسمی و ذهنی کافی برای تمرکز کردن
اشتباهات مکرر در اثر عدم تمرکز و توجه کافی

روش‌های افزایش تمرکز

از انجام چند کار به طور همزمان بپرهیزید

اکثر انسان‌ها انجام چند کار همزمان را عملی موفقیت‌آمیز می‌دانند اما استفاده از این روش اصلا صحیح نیست و منجر به کاهش تمرکز و توجه آنها تمام می‌شود و نمی‌توانند در یک لحظه روی چند موضوع مختلف تسلط داشته باشند، پس بهتر است یک کار را با دقت و تمرکز بالا انجام داد.

مدیتیشن (مراقبه) انجام دهید

مدیتیشن یا مراقبه عملی است که علاوه بر آرامش بدن به بالا بردن تمرکز کمک زیادی می‌کند. شما به کمک تکنیک‌های مراقبه و تمرین و تکرار در آن می‌توانید برای مدت زمان طولانی، تمرکز کردن بر روی یک موضوع خاص را یاد بگیرید.

ورزش کنید

ورزش کردن علاوه بر سلامت جسمی به سلامت روان و حافظه ما نیز کمک شایانی می‌کند؛ زیرا دانشمندان بر این باورند که داشتن روتین ورزشی باعث افزایش نورون‌ها در بدن ما شده که از عوامل اصلی تقویت حافظه و عملکرد آن هستند.

از نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده کنید

اگر در هنگام کار یا مطالعه احساس خستگی و خواب‌آلودگی کردید نوشیدن یک فنجان قهوه و یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار در جهت حفظ تمرکز بسیار تاثیرگذار است.

استراحت داشتن در حین کار

بین بخش‌های کار خود زمانی حدود 15 تا 20 دقیقه استراحت داشته باشید؛ زیرا این کار باعث می‌شود مغز شما دقایقی از ورود اطلاعات در امان باشد. تحقیقات نشان داده است کسانی که در محل کار استراحت داشته‌اند عملکرد بهتری نسبت به سایر افراد دارند.

مرز مشخصی بین مسائل کاری و زندگی شخصی ایجاد کنید

در هنگام رسیدن به محل کار یا دانشگاه خود مسائل مربوط به زندگی را کنار گذاشته و به کار و درس بپردازید و هنگام رسیدن به منزل درباره اتفاقاتی که قبل از رسیدن رخ داده‌است فکر نکنید. تفکیک این دو مورد باعث آرامش بیشتر و تمرکز بالاتر در رسیدگی به امور می‌شود.

از تمرین‌های مخصوص افزایش تمرکز استفاده کنید

انجام تمریناتی که برای افزایش تمرکز بسیار موثر هستند که شامل تمرین شمارش معکوس، شمارش کلمات متن، فعالیت‌های هنری و.. می‌شوند.

یک مکان کار آرام برای خود در نظر بگیرید

کار کردن در محیط‌های شلوغ و پر سر و صدا باعث ترشح هورمون استرس‌زای کورتیزول شده و مقدار زیاد این هورمون باعث اختلال در تمرکز می‌شود. پس تا جای ممکن سعی کنید محیطی آرام و به دور از هیاهو را انتخاب کنید.

سعی کنید تا جای امکان از شبکه‌های مجازی و اینترنت دوری کنید

شبکه‌های مجازی، اینترنت و اخبارهای پیاپی همگی از عوامل جدی افسردگی و عدم تمرکز و کاهش تمرکز در دنیای امروزی هستند. بهتر است در هنگام کار و درس، تلفن همراه خود را کنار بگذارید و فقط در مواقع ضروری از آن استفاده کنید.

خواب شبانه کامل داشته باشید

یک انسان بالغ باید چیزی حدود 7 تا 8 ساعت خواب شبانه داشته باشد و کمتر شدن آن تاثیر زیادی بر کاهش تمرکز و خستگی در طول روز دارد. نکته قابل ذکر این است که گاهی افراد با روش‌ افزایش تمرکز خاص خود را دارند؛ برای مثال فردی با گوش دادن به موسیقی تمرکز خود را در کار افزایش می‌دهد.

رزرو وقت مشاوره

سخن پایانی

همه ما به دنبال داشتن تمرکز و دقت در حین درس خواندن و کار هستیم و برای افزایش آن تلاش می‌کنیم. طبیعی است گاهی در این مسیر دچار لغزش شویم و جوری که مدنظر است به نتیجه دلخواه نرسیم. اما تمرین و رعایت نکات آورده شده در این مقاله به بهبود درک چیستی تمرکز و بهتر کردن این وضعیت کمک بسیاری می‌کند.

همیشه سعی کنید که به جای نتیجه، برای تلاش ارزش قائل شوید و در طول مسیر، با زیاد فکر کردن به هدف وقت خود را هدر ندهید؛‌ زیرا تلاش و کوشش در نهایت به هدف ختم خواهد شد.

“مردم فکر می‌کنند که تمرکز به معنی بله گفتن به هرچیزی و فکر کردن در مورد آن است، اما تمرکز واقعا این معنی را ندارد. تمرکز یعنی انجام یک کار و نه گفتن به صدها ایده خوب دیگری که وجود دارد.”
استیو جابز